Smog unosząca się nad miastem chmura

W ostatnim czasie w mediach często mówi się o zjawisku jakim jest smog. Nazwa „smog” powstała ze zlepka dwóch słów w języku angielskim: smoke (dym) oraz fog (mgła). Jest to naturalne zjawisko atmosferyczne, które polega na jednoczesnym występowaniu zanieczyszczenia powietrza (powstałego w skutek działalności człowieka) i wstępowania mgły oraz bezwietrznej pogody. Wyróżniamy dwa typy smogów:

Smog londyński – w jego skład wchodzą tlenki siarki, tlenki azotu, tlenki węgla, sadza oraz pyły, które trudno opadają. Występuje przeważnie w okresie od listopada do stycznia.

Smog typu Los Angeles (fotochemiczny)- w jego skład wchodzą tlenki węgla, tlenki azotu i węglowodoru. Występuje w okresie letnim, podczas wysokich temperatur, gdy występuje duży ruch uliczny. Mieszanka spalin wchodzi w reakcje z światłem słonecznym, w ten sposób powstaje trujący gaz, czyli ozon, azotan i aldehydy.

Zagrożenie wynikające z poszczególnych składowych smogu:

• PM10 - pył zawieszony o średnicy poniżej 10 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc. Może zawierać substancje toksyczne, metale ciężkie, a także dioksyny i furany. Skutkuje kaszlem, trudnościami z oddychaniem w trakcie wysiłku fizycznego, a także zwiększa zagrożenie infekcji układu oddechowego i zaostrzeniem objawów alergicznych. Dopuszczalna norma 40 µg/m³ dla stężenia średniorocznego.

• PM2,5 - zawieszony o średnicy poniżej 2,5 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych, płuc, a także krwi. Przy wysokim stężeniu może mieć wpływ na przebieg chorób serca (nadciśnienie oraz zawał) lub nawet zwiększać ryzyko zachorowania na raka, szczególnie płuc. Dopuszczalna norma 25 µg/m³ dla stężenia średniorocznego w 2015.

• Dwutlenek siarki SO₂ – jest to gaz silnie drażniący drogi oddechowe. Może powodować zaostrzenie schorzeń spojówek i skóry. Wysokie stężenia mogą powodować ostre choroby górnych dróg oddechowych. Jest trujący dla zwierząt i szkodliwy dla roślin. Dopuszczalna norma 125 µg/m³ dla stężenia 24-godzinnego i może być przekraczany nie więcej niż 3 razy w ciągu roku.

• Dwutlenek azotu NO₂ – gaz silnie toksyczny, może podrażniać płuca i powodować mniejszą odporność na infekcje, takie jak grypa. Jest szkodliwy dla roślinności. Dopuszczalna norma 40 µg/m³ dla stężenia średniorocznego.

• Ozon O₃ – odmiana tlenu o cząsteczce trójatomowej. Może powodować chwilowe zaburzenia funkcji oddechowych, szybki i płytki oddech oraz bóle głowy. Przy większych stężeniach może powodować podrażnienia górnego odcinka dróg oddechowych, kaszel i napady duszności. Możliwe jest swędzenie oczu, bóle klatki piersiowej, czy podrażnienia śluzówki. Dopuszczalna norma 125 µg/m³ dla stężenia 8-godzinnego i może być przekraczany nie więcej niż 25 dni w ciągu roku.

• Tlenek węgla CO – potocznie nazywany „czadem”, gaz silnie toksyczny. Wdychany z powietrzem łączy się z hemoglobiną krwi, która traci zdolność do pobierania tlenu. Może powodować ogólne osłabienie, uczucie duszności, bóle i zawroty głowy, a także zmniejszoną sprawność psychomotoryczną organizmu. Wysokie stężenia CO powodują przyśpieszenie akcji serca i oddechu, zmniejszoną sprawność fizyczną i umysłową oraz wpływają niekorzystnie na rozwijający się płód. Dopuszczalna norma 10 000 µg/m³ dla stężenia 8-godzinnego.

• Benzen C₆H₆ – toksyczny, narkotyczny, rakotwórczy związek organiczny otrzymywany z ropy naftowej. Pierwsze objawy to zmęczenie, ból głowy i utrata apetytu. Dochodzi do obniżenia liczby ciałek białych krwi, co powoduje spadek odporności. Działa niszcząco na szpik kostny i może powodować białaczkę i raka. Dopuszczalna norma 5 µg/m³ dla stężenia średniorocznego.

Zanieczyszczenie dostają się do naszego organizmu podczas oddychania, są przyczyną chorób, takich jak zapalenie oskrzeli, dychawica, rak płuc czy rozedma płuc. Zanieczyszczenia są przyczyną wielu alergii. Smog najbardziej niebezpieczny jest dla osób starszych, dzieci i kobiet w ciąży. Dodatkowo powodują zaburzenia procesu fotosyntezy, negatywnie wpływając na roślinność oraz oddziałują na ma materiały budowlane, w tym metale.

Powietrze w Polsce jest zanieczyszczane głównie przez elektrociepłownie i elektrownie, zakłady o profilu chemicznym, przetwórczym i metalurgicznym, rolnictwo i komunikacja. Jest to groźne zjawisko, powstające, dlatego nad ośrodkami przemysłowymi i miastami prowadzony jest ciągły monitoring. W ostatnich latach odnotowywane są wzrosty stężenia substancji trujących w powietrzu, którym codziennie oddychamy. W Radomiu smogowa stacja pomiarowa znajduje się przy ulicy Tochtermana 1. Dane z tej stacji z dnia 19 styczeń 2017 roku:

Porównują wyniki z innymi polskimi miastami:

Warszawa

Nowy Targ

Wrocław

Jak chronić się przed oddziaływaniem smogu?

Najskuteczniejsze jest pozostanie w domu w okresach najbardziej newralgicznych, alertowych. Jakość powietrza można sprawdzać m.in. na stronach internetowych WIOŚ. Jeśli konieczne jest przebywanie wtedy na powietrzu należy oddychać przez nos, spożywać dużo płynów i zadbaj w właściwą dietę, bogatą w witaminy A,C, E oraz selen. Bezpośrednio oddziaływaniu smogu na nasz organizm można zapobiegać stosując maseczki wyposażone w filtry, które zatrzymują pyły. W sklepie internetowym www.sklep-ppoz.pl dostępny jest szeroki wachlarz półmasek przeciwpyłowych, które potrafią wychwycić większość szkodliwych pyłów PM10 oraz PM2,5. Maseczki z funkcją filtra węgla aktywnego (węglowego) pochłaniają szkodliwe, lotne związki organiczne.